Etykiety energetyczne

O samej etykiecie

Etykieta efektywności energetycznej (ang. energy label), nazywana w skrócie etykietą energetyczną, to oznakowanie, które sprawia, że tak wielu z nas już na pierwszy rzut oka jest w stanie ocenić wydajność energetyczną kupowanej lodówki czy świetlówki. Jest to bardzo ważne bo wybór np. klasy A, B lub C zamiast klasy G to zwykle kilkadziesiąt procent mniejsze zużycie energii elektrycznej przez dany sprzęt. Może to oznaczać nawet kilkaset kilowatogodzin (kWh) mniej na rachunku za prąd. To także oszczędności dla portfela – jak podaje portal rachuneo.pl każda nie zużyta kilowatogodzina to zyskana jedna złotówka.

Obowiązki producentów oraz sklepów związane z etykietami energetycznymi regulują unijne przepisy, które już od 30 lat. Dlatego kupując sprzęt z etykietą energetyczną mamy także pewność, że na wszystkich porównywanych urządzeniach eksponowane są rzetelne i sprawdzone dane. Prostota przekazu informacji dla konsumentów oraz ujednolicone standardy dla mierzenia parametrów przez producentów decydują o sukcesie etykiety. Dzisiejszy unijny system etykiet efektywności energetycznej w powiązaniu z unijnymi przepisami dotyczącymi ekologicznego projektowania urządzeń(ang. eco-design) to jedne z głównych narzędzi przy realizacji wspólnotowych celów redukcji zużycia energii oraz emisji CO2.

Etykieta energetyczna to zazwyczaj „naklejka” eksponowana w sklepie na urządzeniu. Jej główną częścią jest skala efektywności energetycznej, czyli 7 kolorowych pasków. Przyporządkowane są im litery od G do A, czyli klasy energetyczne. Klasa energetyczna to inaczej klasa efektywności energetycznej. Wylicza się ją na podstawie rocznego zużycia prądu oraz określa w kilowatogodzinach. Obok skali umieszczona jest strzałka, która wskazuje klasę efektywności energetycznej danego modelu urządzenia. Sprzęt najmniej oszczędny jest zaklasyfikowany do klasy energetycznej G oznaczonej paskiem o kolorze czerwonym, natomiast ten zużywający najmniej prądu – do klasy A z zielonym paskiem. Przyporządkowanie do „pasków” odbywa się na podstawie laboratoryjnych testów zużycia prądu. W zależności od urządzenia, etykieta informuje o rocznym zużyciu prądu (np. lodówki) lub na 100 cykli prania lub zmywania. Szczegółowa wielkość podawana jest w tzw. kilowatogodzinach, w skrócie kWh. Każda etykieta opatrzona jest ponadto marką i modelem urządzenia, informacją o zużyciu innych zasobów naturalnych oraz wydajności innych funkcji, np. prania czy suszenia. Etykieta informuje także o emisji hałasu przez sprzęt.

Etykiety energetyczne opatrzone są także kodem QR, który po zeskanowaniu przekierowuje do dedykowanej strony internetowej dla wybranego modelu. Konsument może znaleźć tam dodatkowe informacje o taki urządzeniu. Sama baza do której przekierowuje nas kod QR ma oficjalną nazwę EPREL. Ma ona wiele funkcji przydatnych konsumentom, w tym pozwala na wyszukiwanie najwydajniejszych modeli w danej kategorii lub porównywanie kilku modeli. Link do EPREL: https://eprel.ec.europa.eu/screen/home

Zaufanie konsumentów a innowacyjność

Wszyscy producenci sprzętu w celu uzyskania wymaganych przez etykiety informacji o ich produkcie stosują te same unijne normy zharmonizowane (lub opierają się na tej samej metodologii obliczeń). Szczegółowo zdefiniowane testy przeprowadzane są w akredytowanych laboratoriach. Dzięki temu konsument ma gwarancje, że porównując dane z etykiet urządzeń różnych modeli i marek są adekwatne i prawdziwe.

Dzięki zaufaniu jakie daje etykieta, efektywność energetyczna stała się równie istotnym czynnikiem przy zakupie, co cena nabywanego sprzętu AGD. Nacisk kładziony przez konsumenta na oszczędność energii zachęcił także producentów do poszukiwania innowacyjnych technologii. Jest to więc swego rodzaju napędzający się system, który pobudza rozwój technologiczny. Nad całym tym procesem czuwa Komisja Europejska, która stara się nadążać ze swoimi przepisami za zmianami w produktach oraz promuje etykietowanie, np. poprzez włączanie etykiet do wymogów zielonych zamówień publicznych (ang. Green Public Procurement). Etykiety są także ściśle powiązane z innym unijnym systemem, jakim jest ekoprojektowanie. Jego zadaniem jest w tym wypadku dodatkowe mobilizowanie producentów do wycofywania z produkcji sprzętu najmniej efektywnego.

Przepisy o etykietach

Znane nam dziś etykiety energetyczne wprowadzone zostały w Unii Europejskiej w roku 1993 tzw. dyrektywą ELD  (ang. Energy Labeling Directive, ELD), która regulowała zasady oznakowania oraz obowiązki producentów i sprzedawców sprzętu. Jasno określona została także grupa urządzeń wchodzących podlegających pod etykietowanie. Na przestrzeni 30 lat istnienia przepisy te kilkukrotnie były zmieniane oraz dodano kolejne kategorie produktów. Obecnie na poziomie unijnym obowiązki w zakresie etykietowania produktów wykorzystujących energię reguluje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1369 z 2017 r. Producenci (lub importerzy) odpowiadają za dostarczenie etykiety i rzetelność deklarowanych informacji, a dostawcy, czyli sklepy, za eksponowanie etykiety na urządzeniu w punkcie sprzedaży. Nad poprawnością systemu czuwają krajowe inspekcje nadzoru, w Polsce jest to UOKiK – Urząd Ochrony Konsumentów i Konkurencji. Szczegółowe przepisy określające informacje oraz metodologie pomiarów parametrów dla każdej z grupy urządzeń wydawane są przez Komisję Europejską w tzw.  aktach wykonawczych. Dzisiaj jest 16 grup produktowych objętych systemem etykietowania:

1. Lodówki i zamrażarki, chłodziarki do wina
2. Zmywarki do naczyń
3. Pralki i pralko-suszarki
4. Suszarki bębnowe
5. Kuchenki, piekarniki, okapy
6. Klimatyzatory
7. Wyświetlacze elektroniczne, w tym telewizory
8. Telefony komórkowe, telefony bezprzewodowe i tablety
9. Źródła światła
10. Systemy wentylacyjne
11. Kominki i inne miejscowe ogrzewacze pomieszczeń
12. Pompy ciepła i inne urządzenia do ogrzewania pomieszczeń lub wody
13. Przepływowe podgrzewacze
14. Kolektory słoneczne
15. Kotły na paliwo stałe
16. Chłodnictwo profesjonalne oraz automaty chłodzące
17. Opony

Nowa generacja etykiet energetycznych

Urządzenia z etykietami energetycznymi nieustannie są unowocześniane w kolejne innowacyjne rozwiązania, które zmniejszają zużycie zasobów. Dla przykładu to m.in. wprowadzenie silników inwerterowych czy próżniowe panele izolacyjne lub pompy ciepła w suszarkach do ubrań. W wyniku tego rozwoju zwiększa się liczba modeli w najwyższych klasach. Z tych względów np. w roku 2010 Unia zdecydowała się na tymczasowe rozszerzenie skali efektywności energetycznej dla urządzeń zezwalając na dodanie nowych klas energetycznych do skali A-G, czyli klas energetycznych A+, A++ oraz A+++. Było to rozwiązanie tymczasowe, bo w kilka lat później, dzięki postępowi technicznemu w sprzedaży były już tylko urządzenia w klasach z plusami. Dlatego też Unia Europejska zdecydowała o powrocie do skali A-G, która była też bardziej czytelna dla konsumentów. Niestety wiąże się z tym okres przejściowy, czyli zamiana etykiet na sprzedawanych urządzeniach oraz przeskalowanie. Przykładowo lodówka zużywająca np. 150 kWh ze starej najwyższej klasy A+++ trafiła do nowej klasy D.  Takie nowe etykiety ze skalą A-G mają dzisiaj lodówki, pralki, zmywarki, pralko-suszarki oraz telewizory. Klasy z „plusami” istnieją jeszcze na pozostałych kategoriach, lecz są systematycznie przeskalowywane. Nowe klasy otrzymają od 2025 roku suszarki do ubrań, a potem kolejne urządzenia. Wszędzie stosowana jest generalna zasada – na moment przeskalowywania najlepsze urządzenia na rynku trafiają co najwyżej do klasy C, a klasy A i B pozostają puste – ma to zmotywować producentów do dalszych inwestycji z podnoszenie wydajności urządzeń. Zwykle w takiej zmianie klasa np. A+++ trafia do nowej klasy C lub D, a klasa A+ do nowej klasy F lub G.

Szczegółowe opisy etykiet energetycznych dla urządzeń oraz przydatne rady jak oszczędzać prąd i zasoby korzystając z AGD można znaleźć na stronie internetowej www.etykietaenergetyczna.pl

W Polsce przepisy dyrektywy 2010/30/UE zostały wdrożone zapisami ustawy z dnia 14 września 2012 r. o obowiązkach w zakresie informowania o zużyciu energii przez produkty wykorzystujące energię (Dz. U. z 2012 r. poz. 1203), która została zmieniona ustawą z dnia 27 maja 2015 r. o zmianie ustawy o obowiązkach w zakresie informowania o zużyciu energii przez produkty wykorzystujące energię oraz niektórych innych ustaw  (Dz. U. z 2015, poz. 1069). Zgodnie z art. 2 ust 2 ustawy w formie obwieszczenia Ministra Energii z dnia 22 kwietnia 2016 r. (MP 2016, poz. 420), ogłoszono wykaz aktów delegowanych, które do chwili opublikowania niniejszego obwieszczenia przyjęła Komisja Europejska.