TEMATY
Czynniki chłodnicze F-Gazy
Gazy fluorowane to substancje chemiczne stosowane jako tzw. czynniki chłodnicze w klimatyzatorach lub pompach ciepła (tzw. f-gazy). Zastąpiły one wycofane z użycia w latach 90-tych tzw. freony, czyli substancje, które niszczyły warstwę ozonową. Wadą f-gazów jest z kolei wpływ na efekt cieplarniany, dlatego też są one systematycznie wycofywane z produkcji w urządzeniach zgodnie z przyjętym przez Komisję Europejską harmonogramem. W przypadku np. lodówek substancji tych nie stosuje się od roku 2015 – zastąpiono je tzw. czynnikami naturalnymi, czyli węglowodorami. Wpływ tych ostatnich na efekt cieplarniany jest znikomy (Green Warming Potential, GWP < 5). Z uwagi na łatwopalność związków tych ze względów bezpieczeństwa nie używa się w dużych urządzeniach jak np. klimatyzatory lub pompy ciepła.
Pierwszym unijnym dokumentem dotyczącym gazów fluorowanych było rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 842/2006 koncentrujące się na zmniejszeniu emisji głownie poprzez zapobieganie wyciekom w systemach oraz na odpowiedzialnym odzyskiwaniu i niszczeniu gazów po zakończeniu ich eksploatacji. Ten akt prawny został zniesiony w 2014 r. przez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 517/2014. Obowiązujący do dziś dokument wprowadził daleko idące zmiany, takie jak:
- ograniczenie całkowitej ilości najważniejszych F-gazów (HFC), które mogą być sprzedawane w UE począwszy od 2015 r., oraz stopniowe zmniejszanie ich do 1/5 sprzedaży z 2014 r. w 2030 r.;
- zakaz stosowania f-gazów w wielu nowych typach urządzeń, dla których powszechnie dostępne są mniej szkodliwe alternatywy;
- zapobieganie emisji F-gazów z istniejących urządzeń poprzez wymóg kontroli, właściwego serwisowania i odzysku gazów pod koniec okresu eksploatacji urządzenia.
5 kwietnia 2022 r. Komisja Europejska przedstawiła wniosek ustawodawczy dot. aktualizacji powyższego rozporządzenia. Wstępne porozumienie w tej sprawie osiągnięto pod koniec2023 r. Wśród planowanych zmian wyróżnić można:
- zmniejszenie ilości HFC wprowadzanych do obrotu o 98% do 2050 r. (w porównaniu z 2015 r.);
- poprawa egzekwowania i wdrażania przepisów, np. poprzez ułatwienie organom celnym i organom nadzoru kontroli importu i eksportu. Wprowadzona miałaby być cena kontyngentowa, a kary miałyby stać się surowsze i bardziej jednolite w całej UE.