26 marca zaczęła obowiązywać dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/825 w sprawie wzmocnienia pozycji konsumentów w procesie transformacji ekologicznej poprzez lepszą ochronę przed nieuczciwymi praktykami oraz lepsze informowanie (The Directive (EU) 2024/825 on empowering consumers for the green transition through better protection against unfair practices and through better information). Nowe prawo zmienia dyrektywę w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych z 2005 r. oraz dyrektywę w sprawie praw konsumentów z 2011 r., dostosowując je do zasad zielonej transformacji i gospodarki o obiegu zamkniętym.

Terminy

Państwa członkowskie mają 24 miesiące na transpozycję dyrektywy do prawa krajowego. Firmy będą musiały przestrzegać nowych przepisów od 27 września 2026 r. Akty wykonawcze określające narzędzia do spełnienia obowiązków w zakresie oznakowania mają powstać do września 2025 r. Oznacza to, że przedsiębiorstwa będą miały tylko rok na dokonanie niezbędnych dostosowań i zmian.

Zwiększenie ochrony przed nieuczciwymi praktykami (art. 1)

Czarna lista zakazanych praktyk handlowych (załącznik I)

Lista praktyk będących de facto zakazanymi została rozszerzona o szeroki zakres deklaracji, których nie będzie można przedstawiać konsumentom, takich jak ogólne twierdzenia dotyczące ochrony  środowiska, np. „przyjazny dla środowiska”, „zielony”, „ekologiczny”, „łagodny dla środowiska”, „energooszczędny”, „biodegradowalny”, chyba że możliwe jest przedstawienie dowodów popierających ich użycie. Warunek ten nie dotyczy twierdzeń dotyczących kompensacji emisji dwutlenku węgla, których użycia zakazuje się kategorycznie. Ponadto firma lub produkt nie będą mogły być reklamowane jako ekologiczne jeśli dotyczy to tylko ich części składowych, a nie całości.

Czarna lista dotyczy również praktyk związanych z wczesnym i planowanym starzeniem się produktów.

Do zawartego w załączniku I do dyrektywy 2005/29/WE wyliczenia dodano następujące praktyki:

  • Umieszczanie oznakowania dotyczącego zrównoważonego charakteru, które nie jest oparte na systemie certyfikacji ani nie zostało ustanowione przez organy publiczne;
  • Formułowanie ogólnego twierdzenia dotyczącego ekologiczności, gdy przedsiębiorca nie jest w stanie wykazać uznanej wysokiej efektywności ekologicznej istotnej dla tego twierdzenia;
  • Formułowanie twierdzeń dotyczących ekologiczności w odniesieniu do całego produktu lub całej działalności przedsiębiorcy, jeżeli dotyczą one tylko określonego aspektu produktu lub konkretnego rodzaju działalności przedsiębiorcy;
  • Twierdzenie, uzasadniane kompensowaniem emisji gazów cieplarnianych, że produkt ma neutralny, ograniczony lub pozytywny wpływ na środowisko pod względem emisji gazów cieplarnianych;
  • Przedstawianie wymogów nałożonych na mocy prawa na wszystkie produkty należące do danej kategorii produktów na rynku unijnym jako cechy wyróżniającej ofertę przedsiębiorcy;
  • Zatajanie przed konsumentem informacji o tym, że aktualizacja oprogramowania będzie miała negatywny wpływ na funkcjonowanie towarów z elementami cyfrowymi lub korzystanie z treści cyfrowych lub usług cyfrowych;
  • Prezentowanie aktualizacji oprogramowania jako niezbędnej, w przypadku gdy poprawia ona jedynie funkcjonalność;
  • Komunikaty handlowe dotyczące towaru posiadającego właściwość wprowadzoną, aby ograniczyć jego trwałość, pomimo tego, że informacje na temat takiej właściwości i jej wpływu na trwałość towaru są dostępne dla przedsiębiorcy;
  • Fałszywe twierdzenie, że w normalnych warunkach użytkowania towar ma pewną trwałość, jeżeli chodzi o czas lub intensywność użytkowania;
  • Przedstawianie towaru jako nadającego się do naprawy, w sytuacji gdy tak nie jest;
  • Nakłanianie konsumenta do zastąpienia lub uzupełnienia materiałów eksploatacyjnych towaru wcześniej, niż jest to konieczne z przyczyn technicznych.;
  • Zatajanie informacji dotyczących ograniczenia funkcjonalności towaru w przypadku korzystania z materiałów eksploatacyjnych, części zamiennych lub wyposażenia dodatkowego, które nie zostały dostarczone przez pierwotnego producenta, lub fałszywe twierdzenie, że takie ograniczenie funkcjonalności wystąpi.

Indywidualna ocena oświadczeń

W nowej dyrektywie utrzymano w mocy art. 6 z dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych, w myśl zapisów którego oświadczenia muszą zostać poddane indywidualnej ocenie w celu sprawdzenia, czy można je bezpiecznie zakomunikować konsumentom. Dodano jednak przy tym dwie nowe praktyki handlowe:

  • Formułowanie twierdzeń dotyczących ekologiczności związanych z przyszłą efektywnością ekologiczną bez jasnych, obiektywnych, publicznie dostępnych i weryfikowalnych zobowiązań określonych w szczegółowym i realistycznym planie wykonania, który obejmuje wymierne i określone w czasie cele oraz inne odpowiednie elementy niezbędne do wsparcia jego realizacji, takie jak przydział zasobów, i który jest regularnie weryfikowany przez niezależnego eksperta będącego stroną trzecią, którego ustalenia są udostępniane konsumentom;
  • Reklamowanie korzyści dla konsumentów, które są nieistotne i nie wynikają z żadnej cechy produktu lub działalności przedsiębiorcy.

Oświadczenie wprowadzające w błąd przez pominięcie

Oświadczenie pomijające istotne informacje potrzebne przeciętnemu konsumentowi do podjęcia świadomej decyzji transakcyjnej będzie uznawane za wprowadzające w błąd.

Szczegóły dotyczące metody porównawczej w przypadku stosowania porównania nie mogą zostać pominięte. Jeżeli nie zostaną one podane, działanie to będzie uznane za wprowadzające w błąd.

W przypadku gdy przedsiębiorca świadczy usługę polegającą na porównaniu produktów i przekazuje konsumentowi informacje dotyczące cech środowiskowych lub społecznych lub aspektów związanych z obiegiem zamkniętym, takich jak trwałość, możliwość naprawy lub zdatność do recyklingu, produktów lub dostawców tych produktów, za istotne informacje uznaje się informacje na temat metody porównania, produktów będących przedmiotem porównania oraz dostawców tych produktów, a także działań mających na celu zapewnienie aktualności tych informacji.

Etykiety zrównoważonego rozwoju

Etykieta zrównoważonego rozwoju została zdefiniowana w następujący sposób:

»oznakowanie dotyczące zrównoważonego charakteru« oznacza każdy dobrowolny znak zaufania, znak jakości lub znak równoważny, publiczny lub prywatny, którego celem jest wyodrębnienie i promocja produktu, procesu lub działalności przedsiębiorcy poprzez odwołanie się do ich cech środowiskowych lub społecznych, niebędący obowiązkowym oznakowaniem wymaganym zgodnie z prawem Unii lub prawem krajowym

Lepsze informowanie konsumentów (art. 2)

Przypomnienie o prawach konsumenta w ramach prawnej gwarancji zgodności (rękojmi)

Przedsiębiorcy (lub producenci, jeśli sprzedają swoje produkty bezpośrednio konsumentom) będą zobowiązani do umieszczania w punkcie sprzedaży zharmonizowanej informacji.

Informacja ta będzie musiała zawierać adnotację o uprawnieniu klientów do co najmniej dwuletniej gwarancji prawnej.

Wygląd i treść zharmonizowanej informacji zostaną określone w akcie wykonawczym po przeprowadzeniu przez Komisję Europejską badania przygotowawczego.

Zharmonizowane oznakowanie informujące o istnieniu handlowej gwarancji trwałości udzielonej przez producenta

Handlowa gwarancja trwałości jest zobowiązaniem producenta, że jego produkt zachowa wymagane funkcje i właściwości użytkowe podczas normalnego użytkowania.

»handlowa gwarancja trwałości« oznacza handlową gwarancję trwałości udzielaną przez producenta, o której mowa w art. 17 dyrektywy (UE) 2019/771, zgodnie z którą przez cały okres obowiązywania tej handlowej gwarancji trwałości producent ponosi wobec konsumenta bezpośrednią odpowiedzialność za naprawę lub wymianę towarów, zgodnie z w art. 14 tej dyrektywy, jeżeli towary nie zachowują trwałości

Udzielenie tego rodzaju gwarancji jest opcjonalne. Może ona zostać zaproponowana wyłącznie przez producentów. Aby móc reklamować handlową gwarancję trwałości na etykiecie, producent musi spełnić łącznie następujące warunki:

  • Handlowa gwarancja trwałości wynosi więcej niż dwa lata;
  • Handlowa gwarancja trwałości jest bezpłatna;
  • Handlowa gwarancja trwałości obejmuje cały towar.

Tego rodzaju informacje powinny być przekazywane konsumentowi za pomocą zharmonizowanego oznakowania. Aby uniknąć mylenia przez konsumentów handlowej gwarancji trwałości z prawnym obowiązkiem zapewnienia zgodności z umową, w zharmonizowanym oznakowaniu należy wskazywać konsumentom, że przysługują im również uprawnienia w związku z prawnym obowiązkiem zapewnienia zgodności z umową.

Jeśli producent oferuje handlową gwarancję trwałości i jeżeli producent poinformuje o niej przedsiębiorcę, przedsiębiorca przekazuje tę informację konsumentom w punkcie sprzedaży. Ponadto przedsiębiorca winien poinformować konsumentów w jasny i zrozumiały sposób na temat następujących uprawnień:

(ea) w przypadku gdy producent udziela konsumentowi handlowej gwarancji trwałości bez dodatkowych kosztów, obejmującej cały towar i obowiązującej przez okres dłuższy niż dwa lata i udostępnia te informacje przedsiębiorcy – informacje o tym, że dany towar korzysta z takiej gwarancji, o okresie jej obowiązywania wraz z przypomnieniem o istnieniu prawnego obowiązku zapewnienia zgodności z umową, podane w widoczny sposób, przy użyciu zharmonizowanego oznakowania, o którym mowa w art. 22a;

(eb) przypomnienie o istnieniu prawnego obowiązku zapewnienia zgodności treści cyfrowych i usług cyfrowych z umową;

(ec) w stosownych przypadkach – istnienie i warunki usług posprzedażnych oraz gwarancji handlowych;

(ed) w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi, treści cyfrowych oraz usług cyfrowych, w przypadku gdy producent lub dostawca udostępnia przedsiębiorcy takie informacje – minimalny okres, w którym producent lub dostawca zapewnia aktualizacje oprogramowania, przy czym może być on wyrażony jako okres lub poprzez podanie daty końcowej

Dyrektywa wprowadza odniesienie do oceny możliwości naprawy na poziomie europejskim (niedługo zacznie ona obowiązywać suszarki bębnowe, które będą pierwszą grupą produktów AGD posiadającą taką ocenę).

Jeżeli na produkcie nie występuje wyrażona za pomocą punktacji ocena możliwości naprawy, przedsiębiorca musi zapewnić konsumentom informacje o dostępności, szacunkowym koszcie i procedurze zamawiania części zamiennych niezbędnych do utrzymania zgodności towarów z umową, o dostępności instrukcji naprawy i konserwacji, a także o ograniczeniach dotyczących napraw jeżeli informacje te zostały przedsiębiorcy udostępnione przez producenta.

W stosownych przypadkach przedsiębiorca informuje również o okresie dostarczania aktualizacji oprogramowania przez producenta.

Dalsze kroki

Badanie przygotowawcze i akty wykonawcze

Komisja Europejska zleciła już przeprowadzenie badania przygotowawczego, które obejmie projekt i treść zarówno zharmonizowanego oznakowania, jak i informacji. Rozpoczęło się ono w marcu i ma trwać ok. 18 miesięcy. Na podstawie jego ustaleń Komisja zaproponuje akty wykonawcze, które będą musiały zostać przegłosowane przez państwa członkowskie.

APPLiA wzięła udział w spotkaniu z Komisją, aby podzielić się swoimi uwagami dotyczącymi wspomnianych narzędzi.

Zalecenia APPLiA dotyczące oznakowania są następujące:

  • Zapewnienie neutralności językowej dla celów rynku wewnętrznego = stosowanie piktogramów, symboli, ikon;
  • Wymienienie nazwy marki i identyfikatora modelu , aby zapobiec umieszczaniu etykiet obok niewłaściwego produktu na wystawie w punkcie sprzedaży;
  • Stosowanie środków cyfrowych jako sposobu na uproszczenie logistyki;
  • Używanie czarnego koloru w celu uproszczenia druku i logistyki;
  • Format (rozmiar, czcionka itp.) powinien być jasno określony, tak jak w przypadku informacji;
  • Zastosowanie kodu QR oraz zamieszczenie dodatkowych wyjaśnień na temat tego, co oznacza handlowa gwarancja trwałości.