11 marca wejdzie w życie nowe unijne rozporządzenie w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych (nr 2024/573). Na mocy jego zapisów do 2030 r. wodorofluorowęglowodory (HFC), najbardziej powszechne F-gazy, wprowadzane do obrotu w Unii Europejskiej będą stopniowo zmniejszane o 95% poniżej poziomów z 2015 r., a do połowy stulecia – całkowicie wycofane. Akt prawny ogranicza również stosowanie wszystkich fluorowanych gazów cieplarnianych w urządzeniach, w przypadku których dostępne są rozwiązania alternatywne przyjazne dla klimatu.
Jednym z najważniejszych postanowień tego dokumentu z punktu widzenia producentów i importerów urządzeń jest wdrożenie licznych zakazów dotyczących wprowadzania do obrotu produktów i urządzeń zawierających f-gazy. Wśród najistotniejszych ograniczeń wymienić można:
- obowiązujący od 1 stycznia 2025 r. zakaz wprowadzania do obrotu chłodziarek i zamrażarek do zastosowań komercyjnych, zawierających fluorowane gazy cieplarniane o GWP równym 150 lub większym;
- obowiązujący od 1 stycznia 2026 r. zakaz wprowadzania do obrotu chłodziarek i zamrażarek domowych zawierających f-gazy, chyba że są one wymagane ze względu na wymogi bezpieczeństwa w miejscu eksploatacji (w zasadzie 100% lodówke dla gospodarstw domowych spełnia ten wymóg od wielu lat);
- obowiązujący od 1 stycznia 2032 r. zakaz wprowadzania do obrotu pokojowych urządzeń klimatyzacyjnych, monoblokowych urządzeń klimatyzacyjnych oraz innych samodzielnych urządzeń klimatyzacyjnych i samodzielnych pomp ciepła typu plug-in, o maksymalnej mocy znamionowej do 12 kW włącznie, zawierających f-gazy, chyba że jest to wymagane do spełnienia wymogów bezpieczeństwa. Jeśli wymogi bezpieczeństwa w miejscu eksploatacji nie pozwalają na stosowanie fluorowanych gazów cieplarnianych o GWP poniżej 150, limit GWP wynosi 750;
- obowiązujący od 1 stycznia 2035 r. zakaz wprowadzania do obrotu urządzeń klimatyzacyjnych i pomp ciepła typu split o mocy znamionowej 12 kW lub mniejszej, które zawierają fluorowane gazy cieplarniane lub których działanie jest od nich zależne, chyba że jest to wymagane do spełnienia wymogów bezpieczeństwa w miejscu eksploatacji.
Zakazy nie mają zastosowania do urządzeń, w odniesieniu do których zgodnie z wymogami dotyczącymi ekoprojektu przyjętymi na podstawie dyrektywy 2009/125/WE określono, że emisje ekwiwalentu CO2 w całym ich cyklu eksploatacyjnym będą niższe od emisji z podobnych urządzeń, które spełniają odpowiednie wymogi dotyczące ekoprojektu.
Ponadto od 1 stycznia 2026 r. zabrania się stosowania f-gazów o GWP wyższym lub równym 2500 do konserwacji lub serwisowania urządzeń klimatyzacyjnych i pomp ciepła.
Rozporządzenie wprowadza również nowe zapisy dotyczące etykietowania urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych oraz pomp ciepła zawierających f-gazy. Od momentu wejścia w życie dokumentu etykiety na wyżej wspomnianym sprzęcie zawierać muszą następujące informacje:
- wskazanie, że produkt lub urządzenie zawiera fluorowane gazy cieplarniane lub że jego działanie jest zależne od takich gazów;
- przyjęte oznakowanie przemysłowe dla danych fluorowanych gazów cieplarnianych lub, jeżeli brak takiego oznakowania, nazwę chemiczną.
Ponadto zachowano obowiązujący od 1 stycznia 2017 r. wymóg zamieszczania wyrażonej wagowo i jako ekwiwalent CO2 ilości fluorowanych gazów cieplarnianych zawartych w produkcie lub urządzeniu lub ilości fluorowanych gazów cieplarnianych, dla jakiej urządzenie jest zaprojektowane, oraz współczynnika globalnego ocieplenia tych gazów.
Zamieszczone na etykiecie informacje muszą się znaleźć również w instrukcjach obsługi, a w przypadku produktów i urządzeń zawierających f-gazy o GWP wyższym lub równym 150 – dodatkowo w tekstach wykorzystywanych w reklamach.
Unijne rozporządzenie ustanawia także instytucję „portalu fluorowanych gazów cieplarnianych”. Zanim zainteresowane podmioty dokonają przywozu lub wwozu produktów i urządzeń zawierających wspomniane substancje, muszą dokonać w nim ważnej rejestracji. Ponadto drogą elektroniczną przydzielane są kontyngenty na wprowadzenie do obrotu wodorofluorowęglowodorów.
Aby zwiększyć eksport sprzętu przyjaznego dla klimatu i uniemożliwić wprowadzenie na rynek globalny szkodliwych produktów, nowe rozwiązania dotyczące f-gazów mają zagwarantować, że przestarzały sprzęt wykorzystujący czynniki chłodnicze o wysokim GWP nie będzie mógł być eksportowany z Unii Europejskiej.