Już 18 lutego tego roku oficjalnie rozpoczyna się obowiązek stosowania unijnego rozporządzenia bateryjnego nr 2023/1542 (opublikowanego w lipcu 2023 r.). Same przepisy weszły w życie jeszcze w sierpniu ubiegłego roku, jednak kolejne nowe wymogi są wprowadzane stopniowo dając czas firmom na dostosowanie.
Nowe Rozporządzenie bateryjne to w zasadzie pierwszy unijny akt regulujący wymogi związane z produktem od projektu po recykling, włącznie z etykietowaniem i oceną zgodności (znak CE itd.), czyli obejmują cały cykl życia baterii. Sam zakres jest także znacznie rozszerzony – przepisy będą miały zastosowanie do wszystkich baterii, w tym baterii przemysłowych, akumulatorów (do pojazdów elektrycznych oraz samochodów i maszyn) oraz baterii stosowanych w lekkich środkach transportu (np. elektrycznych rowerach, motorowerach i hulajnogach).
Nowe rozporządzenie zastąpi obecną dyrektywę w sprawie baterii z 2006 r. (2006/66/WE) i uzupełni istniejące przepisy, w szczególności w zakresie gospodarowania odpadami. Rozporządzenie ustanawia wymogi w zakresie zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwa, etykietowania i oznaczania oraz wymogi informacyjne, których spełnienie umożliwia wprowadzenie do obrotu lub oddanie do użytku baterii na obszarze Unii. Są w nim zawarte także minimalne wymogi w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności producenta, zbierania i przetwarzania zużytych baterii oraz w zakresie sprawozdawczości
Bardzo ważnym elementem jest fakt, że przepisy stosuje się bezpośrednio we wszystkich krajach, bez potrzeby ich transpozycji do przepisów krajowych.
Przepisy wprowadzają dużo nowych obowiązków, ale są one rozłożone w czasie.
Najważniejsze obowiązki:
- od 18 sierpnia 2024 r. obowiązują przepisy dotyczące stosowania procedury oceny zgodności baterii i sporządzania deklaracji zgodności oraz znaku CE (art. 17, bez art. 17 ust. 2)
- od 18 lutego 2027 r. użytkownicy końcowi powinni móc usuwać i wymieniać baterie przenośne wmontowane do urządzeń (art. 11 – „Możliwość usuwania i wymiany baterii przenośnych”)
- obowiązki w zakresie gospodarowania zużytymi bateriami (cały rozdział VIII) stosowane są od 18 sierpnia 2025 r.
- nowe cele w zakresie zbierania zużytych baterii przenośnych na poziomie: 63% do końca 2027 r. i 73% do końca 2030 r. oraz wprowadzenie specjalnego celu dotyczącego zbierania zużytych baterii z lekkich środków transportu na poziomie: 51% do końca 2028 r. i 61% do końca 2031 r. – poniżej szerszy opis tego obowiązku i wyjątków,
- ustalenie celu dotyczącego odzyskiwania litu na poziomie: 50% do końca 2027 r. i 80% do końca 2031 r.,
- obowiązkowe minimalne poziomy zawartości materiałów z recyklingu w bateriach przemysłowych oraz akumulatorach pojazdów i maszyn. Wstępnie docelowe poziomy wynoszą 16% kobaltu, 85% ołowiu, 6% litu i 6% niklu.,
- do końca 2025 r. wydajność recyklingu ma wynosić 80% dla baterii niklowo-kadmowych i 50% dla innych zużytych baterii.
- wymogi informacyjne i wymogi dotyczące etykietowania, m.in. w odniesieniu do komponentów baterii i zawartości materiałów z recyklingu, a także „paszport” baterii i kod QR- wymogi dotyczące etykietowania zaczną obowiązywać najpóźniej od 18 sierpnia 2026 r, a kod QR – od 18 lutego 2027 r. Od 18 lutego 2027 r. każda bateria LMT, każda bateria przemysłowa o pojemności powyżej 2 kWh i każda bateria do pojazdów elektrycznych wprowadzona do obrotu lub oddana do użytku musi być mieć zarejestrowany Cyfrowy paszport produktu.
- restrykcyjne wymogi należytej staranności obowiązujące operatorów. Będą oni musieli sprawdzać źródło surowców stosowanych w bateriach, które wprowadzają na rynek
- wymogi trwałości – od dnia 18 sierpnia 2028 r. lub po 24 miesiącach od daty wejścia w życie aktu delegowanego, o którym mowa w ust. 2, w zależności od tego, która z tych dat jest późniejsza, baterie przenośne ogólnego stosowania, z wyłączeniem ogniw guzikowych, osiągają minimalne wartości parametrów wydajności elektrochemicznej i trwałości określone w załączniku III
- w odniesieniu do baterii do pojazdów elektrycznych, baterii przemysłowych nadających się do powtórnego naładowania o pojemności powyżej 2 kWh i baterii LMT wytwórca sporządza dla każdego modelu baterii na zakład produkcyjny deklarację dotyczącą śladu węglowego.
Więcej o obowiązku zapewnienia wymiany baterii:
Osoby lub firmy wprowadzające do obrotu produkty z wbudowanymi bateriami przenośnymi muszą zapewnić, aby baterie były łatwe do usunięcia i wymiany przez użytkownika końcowego w dowolnym momencie cyklu życia produktu. Obowiązek ten ma zastosowanie wyłącznie do całej baterii, a nie do pojedynczych ogniw lub innych części wchodzących w skład takich baterii.
Uznaje się, że bateria przenośna jest łatwa do usunięcia przez użytkownika końcowego, w przypadku, gdy można ją wyjąć z produktu przy użyciu narzędzi dostępnych na rynku i bez konieczności użycia specjalistycznych narzędzi (chyba że są one dostarczane bezpłatnie wraz z produktem) czy też narzędzi zastrzeżonych, energii cieplnej lub rozpuszczalników do demontażu produktu. Do produktów z wbudowanymi bateriami przenośnymi będzie trzeba dołączać instrukcję obsługi i informacje na temat bezpieczeństwa przy stosowaniu, usuwaniu i wymianie baterii oraz umieszczać je na stałe w internecie.
Na zasadzie odstępstwa następujące produkty z wbudowanymi bateriami przenośnymi mogą być zaprojektowane w taki sposób, aby baterie mogły być usuwane i wymieniane wyłącznie przez niezależnych specjalistów: urządzenia specjalnie zaprojektowane do działania głównie w środowisku regularnie poddawanym działaniu wody rozpryskującej się, strumieni wody lub zanurzenia w wodzie i przeznaczone do mycia lub płukania. Odstępstwo określone powyżej ma zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy jest konieczne do zapewnienia bezpieczeństwa użytkownika i urządzenia.
Obowiązki nie mają zastosowania, w przypadku, gdy niezbędna jest ciągłość zasilania i wymagane jest stałe połączenie między produktem a odpowiednią baterią przenośną w celu zapewnienia bezpieczeństwa użytkownika i urządzenia lub – w przypadku produktów, których główną funkcją jest zbieranie i dostarczanie danych – ze względu na integralność danych.
Każda osoba fizyczna lub prawna wprowadzająca do obrotu produkty z wbudowanymi bateriami przenośnymi lub bateriami LMT (w lekkich środkach transportu) zapewnia, aby baterie te były dostępne jako części zamienne sprzętu, które zasilają, przez co najmniej pięć lat od wprowadzenia do obrotu ostatniego egzemplarza modelu sprzętu, po rozsądnej i niedyskryminacyjnej cenie dla niezależnych specjalistów i użytkowników końcowych.
Komisja Europejska została zobowiązana do opublikowania wytycznych dotyczących zasad obowiązkowego wymiany baterii.
Wszystkie obowiązki wytwórców i importerów baterii zawarte są w art. 38 i 41.
